Erronka
IMQ Igurcok planteatutako erronkaren izenburua hau da: nola murriztu disfagiatik eratorritako arriskuak dieta egokitzeko jarraibideen osagarri den errehabilitazio baten bidez?
Erronkaren helburua da disfagiari lotutako arriskuak gutxitzearekin lotuta dauden honako gai hauei erantzutea, :
- Nola hobetu disfagia duten adinekoen bizi-kalitatea?
- Nola gutxitu edo arindu disfagia duten pertsonen arriskuak?
- Nola optimiza genezake disfagia duten pertsonen nutrizio-egoera, deshidratazioa saihestu edo xurgatze-arriskua gutxitu?
- Nola eskaini kasu bakoitzari jarduteko jarraibide pertsonalizatuak?
- Nola birgaitu ditzakegu itzulgarriak diren disfagia-kasuak?
Testuingurua
Euskadiko bizi-itxaropena Espainiako batez bestekoaren gainetik dago, eta, gainera, EB osoko handiena da emakumeei dagokienez: 86,2 urte emakumeetan eta 80,3 urte gizonetan, Euskal Estatistika Erakundeak (Eustat) egindako estatistiken arabera. Bizi-itxaropena handitzeak eta hilkortasuna murrizteak dakarren ondorio handienetako bat biztanleriaren zahartzea da. Biztanleria bat zahartzetzat hartzen da 65 urtetik gorako pertsonen proportzioak biztanleria osoarekiko duen hazkundea. Espainia zahartze-prozesu esponentzialean dago, 65 urtetik gorako 9 milioi pertsonarekin, biztanleria osoaren % 19. Halaber, kalkulatzen da 2050. urtean Espainian 12 milioi izango direla 65 urtetik gorakoak, hau da, biztanleria osoaren % 30 inguru.
Autonomia erkidego zahartuenen artean dago Euskadi, eta adinekoen proportzioa % 21etik gorakoa da. Gainera, mendekotasuna artatzeko sistemaren 66.500 onuradun ditu. Beste era batera esanda, 66.500 pertsona egoera bereziki ahulean daude eta eguneroko bizitzako funtsezko jarduerak garatzeko laguntza behar dute. Kalkuluen arabera, % 55ek 75 urte baino gehiago ditu, eta % 18k 65 eta 79 urte bitartean.
25 urtetan, 1994tik 2019ra, adinekoentzako egoitzen kopurua hiru aldiz biderkatu da, Euskal AEn 153 zentrotik 448ra igaro baita. Eguneko zentroei dagokienez, kopuruak % 45 egin du gora, 514 zentrorekin. 2019an, 18.885 adinekok erabili zituzten egoitzak; eta II. eta III. mendetasun-graduak dituzten gutxienez 50.000 pertsona daude haien etxeetan (jasotako prestazioen arabera).
Zahartzaroaren zailtasun ohikoenetako bat disfagia da; izan ere, % 50etik % 65era bitarte eragiten du instituzionalizatutako adinekoen artean, eta % 30etik % 40ra bitarte modu independentean bizi diren adinekoen artean. Disfagia hori sakonki deskribatzen da jarraian. Zailtasun horren ondorioz, kasu larrienetan, malnutrizioa, arnas infekzioak eta baita eztarritik irteteak eragindako heriotza ere sor daitezke, baita osasuna gutxitzea eta beste gaixotasun batzuk izateko aukera handitzea ere.
Disfagiaren jatorriak askotarikoak izan daitezke, baina Euskadin, non urtean 6.000 iktus kasu inguru gertatzen diren, gaixoen erdiek baino gehiagok zailtasunak izaten dituzte elikagaiak eta likidoak irensteko iktusaren ondorengo lehen egunetan, normalean lehen asteetan konpontzen dena. Hala eta guztiz ere, % 15ek, gutxi gorabehera, ondorio gisa iraun dezake « disfagia » horrek.
Datu horiek berretsi egiten dute baliabide soziosanitarioak garatzeko beharra eta hartutako kalte zerebrala duten pertsonentzako eta haien familientzako arreta-gailu espezializatuak sortzeko lan egitea, pazienteengan ahalik eta autonomia-maila handiena lortzeko eta bizi-kalitatea hobetzeko.